Créanos da nada a través dos créditos pero nolos fan devolver con intereses.

Fai xa máis dun ano que a crise financeira é noticia, desde que estalou en Estados Unidos co nome de crise subprime, publicouse moito, explicando con máis ou menos precisión e acerto, como se produciu esta crise nos aspectos máis concretos. O que non se explicou tanto, e en ningún caso nos medios de comunicación masivos, é como a necesidade de crecemento exponencial que ten o actual sistema financeiro é a causa de fondo da burbulla especulativa, e xa que logo da propia crise, ademais de ter unha relación directa coas crises energética e alimentaria. Así pois, aproveitaremos esta oportunidade de chegar ao público, para explicar non xa a crise crediticia senón o transfondo que fai que o sistema financeiro actual sexa unha gran estafa para a xente traballadora, así como un perigo para a sostenibilidad da vida no noso planeta. Entenderemos deste xeito o papel que xogan os bancos, como os principais responsables de todo en definitiva.

Historia da creación do diñeiro

A orixe do negocio bancario remóntase a cando o ouro era o diñeiro real e, como tal, gardábao o orfebre no seu almacén. Como que o ouro era moi pesado e incómodo de mover, o diñeiro en circulación eran participacións deste diñeiro metálico. Un día, o orfebre pensou que podía cobrar interese polo préstamo destas participacións e para compensar empezou a pagar un interese menor aos depositarios deste ouro; así se iniciou en Europa o negocio bancario.

Este sistema tiña o problema de que a posibilidade de prestar diñeiro estaba claramente limitada pola cantidade de ouro en circulación; entón os orfebres, xa convertidos en banqueiros, inventaron o sistema de reserva fraccionaria, que consiste en que só hai en reserva unha parte do que realmente préstase. Ou dito doutro xeito, a partir dun diñeiro real créase diñeiro da nada nunha proporción que, tendo en conta que non todo o mundo retirará o seu diñeiro á vez, nunca pon en dificultades aos banqueiros á hora de devolver depósitos. Esta proporción afacía ser do 10%, é dicir, 10 unidades en circulación por cada unidade real de ouro existente na reserva.
Este aumento do diñeiro en circulación favoreceu a expansión comercial no mundo e, unha vez coñecida polos estados, no canto de prohibirse regulouse. Para controlar o risco que iso significaba se se sabía que non había diñeiro para devolver a todo o mundo, creouse o sistema de bancos centrais, os cales dispoñerían de reservas de ouro adicionais para poder prestar aos bancos en momentos de crises.

A creación do diñeiro na actualidade

Co tempo, o sistema de bancos centrais e reserva fraccionaria converteuse no dominante no mundo; o ouro que garantía o diñeiro en circulación foi minguando ata que no 1971 fíxose desaparecer o patrón ouro, é dicir que se deixou de usar o ouro como base real do diñeiro.

Aínda cambiando este aspecto fundamental do sistema monetario, os bancos centrais e o sistema de reserva fraccionaria continuou, pero cunhas reservas que consisten tan só en anotacións bancarias creadas nalgún momento polos bancos centrais; reservas que significan diñeiro pero que non están garantidas por ningún diñeiro que teña unha base material. Iso cambia completamente a natureza do diñeiro porqué todo o que temos actualmente en circulación sae da nada e xa que logo é un puro contrato, que só ten valor porqué todo o mundo dállo.

O diñeiro que se crea hoxe en día, créase basicamente a partir de préstamos, é dicir en forma de débeda, xa sexa pública, comercial, externa ou de particulares. I non só iso, senón que cando se devolven as débedas, este diñeiro desaparece, de maneira que así o sistema financeiro dispón dunha ferramenta para ampliar ou reducir o diñeiro en circulación.

O diñeiro, créano os bancos centrais e os bancos privados. Só entre o 3 i o 5% do diñeiro en circulación foi creado polos bancos centrais, o resto créano os bancos privados a través dos créditos así como (e cada vez máis) a través de complexos sistemas de especulación financeira.

Hoxe en día, a creación de diñeiro só está limitada por un reglamento que indica en que condicións poden prestar diñeiro os bancos e como teñen que facer cadrar as anotacións no seu balance para facelo.

No caso da Unión Europea, o reglamento que obriga aos bancos co BCE (Banco Central Europeo), di que teñen que ter como reserva como mínimo o 2% do total do diñeiro; o outro 98% pódeno prestar e investir. O diñeiro depositado a un prazo igual ou superior a 2 anos non está afectado por esta norma, e pódese investir ao 100%. Todo isto pódese comprobar no artigo 4 do Reglamento (CE) nº 1745/2003 (BCE/2003/9).

Os estados ante a creación privada do diñeiro

¿Se o diñeiro xa non é ouro (que era a xustificación con que se creou o sistema de banca comercial e os bancos centrais, como responsables de gardar o ouro e convertelo en diñeiro en circulación), como é que seguen sendo só os bancos os únicos que poden crear diñeiro? ¿I por que únicamente fano en forma de débeda que hai que devolver-lles con intereses?
Dito doutro xeito: ¿Por que os Estados teñen que pagar intereses ao seu banco central para así poder financiar o gasto público, cando é diñeiro que poderían crear directamente os Estados no momento de realizar estes gastos?
Quizais a única resposta lóxica que se nos pode acudir é que a banca é quen controla aos gobernos e non ao revés, ¿verdade?

A Mayer Rothschild, membro da dinastía europea de banqueiros máis poderosa, recórdaselle por unha cita que rezaba: ?Deixarme emitir e controlar a creación do diñeiro dunha nación e darame igual quen faga as leis?

Os intereses e a necesidade do crecemento exponencial

Cando un banco concede un crédito está creando o diñeiro do principal do crédito, pero non o diñeiro correspondente aos intereses que o banco fará pagar ao deudor durante a vida do préstamo. Dado que todo o diñeiro en circulación créase en forma de débeda con intereses, podemos concluír que o diñeiro para devolver todos os intereses da débeda simplemente non existe.
Entón, ¿como é que o sistema financeiro sobreviviu tanto tempo? Fundamentalmente por dúas razóns.

1. Porqué finánciase co endeudamiento crecente, é dicir que o diñeiro en circulación ten que ir aumentando constantemente por tal que se poidan pagar os intereses das débedas e o sistema non colapse. Iso ten que ver con como o sistema incita cada vez máis a todo o mundo para que se endebede, empezando polas persoas con hipotecas, préstamos persoais fáciles e rápidos, tarxetas de crédito; pero tamén as empresas e os estados. Falamos pois de crecemento exponencial, da economía e do espolio dos recursos naturais do planeta.

2. Porqué hai quen non devolve o diñeiro principal das débedas e só paga o interese. Este é o caso das débedas públicas dos estados máis poderosos, ou de diversas empresas e institucións poderosas que teñen unhas condicións privilexiadas; ou probablemente tamén por todas as figuras topo pólizas e tarxetas de crédito, nas cales tampouco se devolve o diñeiro principal e o contrato afaise a renovar ano tras ano de xeito indefinida.

En todo caso, isto dános a entender ata que punto o sistema financeiro necesita unha débeda en aumento, e como pode chegar a estar de relacionado o aumento das hipotecas e dos créditos ao consumo co mantemento do sistema financeiro actual.

Polo tanto, dentro do contexto global todo o mundo está endebedado, e a diferenza só se atopa entre os que teñen que devolver as débedas e os que non.

A banca e a burbulla inmobiliaria

Se fai 15 anos era impensable que se concedese unha hipoteca a máis de 15 ou 20 anos, esta posibilidade dobrouse expresamente, desde os bancos e caixas, ata os 35 e 40 anos de hipoteca actuais. Con esta acción tan simple e á vez perversa, a banca facilitou e provocado o encarecimiento da vivenda, xa que aumentando a capacidade de endeudamiento das persoas fixo crecer os prezos que temos capacidade de pagar.

Iso beneficiou á banca porqué, coas hipotecas, puido crear diñeiro e cobrar intereses nunha cantidade moi alta e cun índice de morosidad mínimo, grazas á característica de necesidade básica de vivenda. Co aumento de prezos, provocou o crecemento desorbitado dos beneficios das principais constructoras e inmobiliarias do Estado e así dos seus propios beneficios, xa que os principais accionistas da maioría destas empresas son bancos e sobretodo caixas.

A inflación como roubo silencioso do noso poder adquisitivo

En crear diñeiro e cobrar intereses sobre este, os bancos están creando inflación, é dicir, están aumentando a cantidade de diñeiro dispoñible sen aumentar ao mesmo tempo a oferta de bens e servizos. Se aumentásemos a cantidade de moeda en circulación ao dobre sen aumentar a cantidade de productores nun modo equivalente, non nos converteriamos no dobre de ricos, xa que, como que habería os mesmos bens, os prezos tamén se dobrarían.

Esta sobrecreación dun diñeiro que estamos obrigados a utilizar aféctanos a todas as persoas (sexamos ou non clientes dos bancos), e cando este privilexio mantense en exclusiva por un grupo de institucións privadas, podemos concluír que se trata dun roubo legal polo cal o diñeiro perde valor en cada porción de tempo en que o temos. Todo isto significa unha inmensa cantidade roubada.

Ademais, a inflación tamén serve para pechar o círculo, xa que fai que o diñeiro só teña un lugar fácil onde refuxiarse da perda de valor e este lugar é un banco. Así as persoas, e especialmente as que aforran, estamos forzadas a protexernos da devaluación buscando refuxio nun banco, o cal con este novo ingreso poderá crear máis diñeiro e producir máis inflación facendo que a roda non se pare. A inflación atrapa o noso diñeiro no sistema bancario e é o mellor incentivo que ten para captar depositarios.

Unha das consecuencias deste proceso é a desposesión que sofren os xubilados. As traballadoras retiradas ven como aínda habendo tido unha vida enteira dedicada ao traballo, ao final da súa vida produtiva atópanse con que a súa renda de xubilación dálles un poder adquisitivo cada vez máis baixo. Precisamente á idade en que terían que poder gozar de todo o esforzo realizado, resulta que é cando menos teñen.

O roubo financeiro no ámbito internacional.

O financiamiento tamén intervén dentro do contexto dos intercambios económicos internacionais, é dicir das importaciones e das exportacións de materias primeiras e produtos manufacturados. Se un país ten unha balanza de pagos negativa, é dicir que paga máis polo que importa que o que cobra polo que exporta, non podería comprar todo o que querería se non se endebedase.
A débeda externa polo tanto é consecuencia do déficit comercial das empresas e o goberno dun país no seu balanza de pagos internacionais.

Desde logo da Segunda Guerra Mundial este comercio internacional faise basicamente en dólares e desde o 1971, cando eliminan o patrón ouro, a Reserva Federal Americana (FED), ten total liberdade para poñer ou deixar de poñer en circulación os dólares que queira, xa que non ten que dar explicacións a ninguén nin demostrar ningunha garantía; tres cuartos dos mesmo a banca privada de Estados Unidos, co único límite da fracción de reserva que ha de manter. Deste xeito, controlando a creación de dólares, unha minoría financeira (recordamos que a FED é unha entidade privada) controla os valores das relacións económicas internacionais. Deste xeito EEUU pode comprar todo o que queira fóra, mientra que os outros países contraen débedas que teñen que pagar. Os poderes internacionais aproveitan esta débeda para obrigar aos países endebedados a asumir determinadas políticas de apertura de fronteiras para as mercaderías e a especulación financeira, forzando así que os poderosos aprópiense das súas producións e recursos naturais a prezos irrisorios.

O diñeiro tal e como está concibido é unha ferramenta a partir da cal determinados poderes financeiros aprópianse de todos os recursos naturais e humanos do planeta.

Crecemento infinito vs. Planeta finito

Este sistema financeiro depende da concesión de cada vez máis cantidade de diñeiro en préstamos. Os préstamos tradúcense finalmente nun impacto ambiental dado que a xente pídeos para comprarse un coche, para viaxar, para ampliar unha industria ou para construír casas, entre outros exemplos. Podemos ver entón, que este sistema de crecemento da economía mediante o préstamo depende da conversión constante e crecente de recursos naturais en CO2 e residuos. E xa que logo, nun momento en que estamos chegando aos límites do crecemento da produción de enerxía a causa do declivio do petróleo e cando tamén se achegan os límites de moitas explotacións mineras, podemos concluír que este sistema creado fai máis de 300 anos en base ao crédito crecente non pode continuar tal e como agora coñecémolos.

Esta reflexión coincide cunha gran crise financeira global, así que nos atrevemos a preguntarnos: ¿Significa a crise actual o fin do sistema financeiro baseado no crecemento?

Guerras e finanzas

Quizais non vos sorprenderá oír que detrás de todas as guerras hai intereses da industria de armamento para vender máis armas e embolsarse moito diñeiro. A xeración de necesidades de onde non as había é común en todas as prácticas do capitalismo actual, xa sexan armas, novos televisores, sistemas de vídeovigilancia ou aparellos eléctricos domésticos, sempre nos atopamos con importantes intereses comerciais detrás.

Máis descoñecido polo gran público, é a utilización das guerras polo mundo das finanzas. A banca utiliza as guerras polo menos de dous xeitos fundamentais. Por unha banda os astronómicos gastos económicos que xera unha guerra permiten ao poder financeiro facerse co dominio dos países en loita; estes terán que estarse moitos e moitos anos facendo fronte á débeda externa contraída como foi o caso históricamente de Nicaragua, Filipinas, Nigeria, Camerún, Costa de Marfil e Zaire.

Doutra banda as guerras en que interveñen principais potencias, como é o caso de EEUU, permiten crear unha gran cantidade de diñeiro, en forma de débeda pública dos cales só se pagan intereses e deste xeito dáse ao sistema a liquidez que necesita. A guerra de Irak permitiu aos bancos de EEUU crear 3 billóns de dólares desde o seu inicio. Este foi o custo da guerra por EEUU e á vez é a cantidade que aumentou a súa débeda nacional no mesmo periodo, que actualmente é de preto de 10 billóns de dólares. É un diñeiro que non pagan os cidadáns norteamericanos senón os de todo o mundo a través da inflación.